Okres dorastania charakteryzuje się intensywnymi   zmianami we wszystkich płaszczyznach rozwoju: w  sferze biologicznej, psychologicznej i społecznej. Jednym z ważnych aspektów procesu dorastania jest intensywny rozwój intelektualny, który przejawia się w doskonaleniu wszystkich funkcji poznawczych, jak: spostrzeganie, pamięć, uwaga, myślenie, rozumowanie czy  tworzenie pojęć. Zmiany, jakie towarzyszą  w okresie dojrzewania  mogą powodować wzmożoną emocjonalność, chwiejność nastrojów, ambiwalencję uczuć.  Manifestowana odmienność, przekora  czy też pewność siebie u nastolatka bywa niejednokrotnie fasadą, za którą kryje się lęk, zagubienie, smutek, osamotnienie, bezradność, ale też gniew czy wściekłość. Po części jest to normalne i może wynikać ze zmian hormonalnych, jakie zachodzą w ciele.  Jeżeli jednak reakcje dziecka są zbyt silne, powinniśmy je  stale obserwować i umiejętnie na nie  reagować. Wachlarz problemów, z jakimi mogą zmagać się nastolatkowie jest  otwarty i dość szeroki, by wymienić je wszystkie. Wiele problemów związanych jest z nowoczesnymi technologiami oraz uzależnieniem od komputera, telefonu. Część młodych osób jest bardzo podatna na słowa innych, co może prowadzić do zaburzeń  w odżywianiu lub restrykcyjnych diet. Wiek dojrzewania to również okres, w którym nastolatkowie zwykle po raz pierwszy zakochują się, zawierają przyjaźnie. Mają poczucie  wolności i możliwości decydowania o sobie i swoim wolnym czasie. Zdarza się, że przejawem samodzielności, źle pojętej wolności  mogą być  zaburzenia w zachowaniu,  wagary, ucieczki z domu czy  sięganie po różnego rodzaju  używki. Wraz z przechodzeniem dziecka na kolejne etapy rozwojowe znaczenie rodziców nieco słabnie, a wzrasta potrzeba nawiązywania kontaktów rówieśniczych, która osiąga na sile w okresie dorastania. Niejednokrotnie zdarzają  się  przypadki, w których  rodzice nie są  w stanie zapanować nad burzliwym zachowaniem nastoletniego dziecka. Są to sytuacje kiedy dostrzega się wzmożoną agresję, przemoc czy autoagresję (np. samookaleczenia). Stanem, który zasługuje tutaj na uwagę jest depresja ,,młodzieńcza”, odzwierciedlająca kryzys, jaki przeżywa nastolatek w zetknięciu swoich  potrzeb, możliwości, poczucia własnej wartości z otaczającą rzeczywistością. Skumulowane przeżycia dotyczące smutku, żalu, stłumionej złości, poczucia niższości  mogą prowadzić do stanów obniżonego nastroju. W takich  przypadkach  trzeba jak najszybciej zareagować, udzielić dziecku wsparcia, zasięgnąć porady oraz  pomocy specjalistycznej.

Dla wielu nastolatków problemy wieku adolescencji mają charakter przejściowy i stanowią naturalny etap rozwoju. Niestety niektórzy z nich nie są w stanie poradzić sobie z wkraczaniem w dorosłość. Wymagają pomocy i wsparcia ze strony otoczenia, odpowiednich wzorców, autorytetów, a w szczególności potrzeby miłości,  szacunku, akceptacji  oraz poczucia bezpieczeństwa. To od nas - dorosłych, w dużej mierze zależy w jakie umiejętności społeczne i kompetencje psychologiczne wyposażymy młodego człowieka, które pozwolą  mu zmierzyć się z problemami otaczającego go środowiska.

Krosno, 27. 03.2023 r.

Małgorzata Rybczyńska

      pedagog specjalny

Literatura:

Renata Arseniuk : ,, Dorastanie – kryzys i powtórna szansa na rozwój”. Materiały Edukacyjne ORE.